Oorsprong van de kat

Situering in het dierenrijk

Onze gedomesticeerde katten behoren tot de orde van de Carnivora, de roofdieren. Binnen deze groep behoren ze tot de Feliformia, in tegenstelling tot de hond die tot de Caniformia behoort. In de Feliformia zitten ook andere diersoorten zoals meerkatten, hyena’s en aardwolven. Katten zijn dus meer verwant met hyena’s dan dat ze met honden verwant zijn. Geen wonder dat er soms communicatieproblemen ontstaan tussen onze huisdieren!

Binnen de Feliformia behoren de huiskatten tot de familie van de Felidae, de katachtigen. Ze maken deel uit van het genus Felis, waarin ook kleine wilde kattensoorten zitten zoals de jungle kat, de Pallas’ kat, de woestijnkat en de zwartvoetkat. Onze katten behoren tot de soort Felis sylvestris.

Deze soort is op zijn beurt onderverdeeld in zes verschillende ondersoorten: Felis sylvestris ornata (de Aziatische wilde kat), Felis sylvestris cafra (de Zuid-Afrikaanse wilde kat), Felis sylvestris sylvestris (de Europese wilde kat), Felis sylvestris bieti (de Chinese woestijnkat), Felis sylvestris lybica (de wilde kat van het Midden-Oosten en Noord-Afrika) en tenslotte Felis sylvestris catus, onze eigen gedomesticeerde kat.

Lange tijd was het giswerk uit welke van de ondersoorten onze huiskat ontstaan is. DNA-onderzoek van Driscoll et al. (2007) heeft aangetoond dat Felis sylvestris lybica, de wilde kat uit het Midden-Oosten, de voorouder is van de huidige gedomesticeerde katten.

Van Felis sylvestris lybica naar Felis sylvestris catus

Op zich is het niet verwonderlijk dat de wilde kat uit het Midden-Oosten de voorvader is van de gedomesticeerde kat. Immers, om het domesticatieproces van de kat te begrijpen, moeten we even teruggaan naar onze eigen voorouders, meerbepaald naar de eerste landbouwers.

De landbouw ontstond zo’n 10 000 jaar geleden in het Midden-Oosten, in een gebied dat de Vruchtbare Sikkel wordt genoemd. Tezamen met het ontstaan van de landbouw, ontstonden er ook voedselvoorraden, bijvoorbeeld van graan. Die voorraden trokken muizen aan.

De wilde katten van het Midden-Oosten hadden al vlug in de gaten dat in de buurt van menselijke nederzettingen veel knaagdieren te vinden waren. De minst bange katten vestigden hun territorium daarom in de buurt van de nederzettingen. Hun nakomelingen zullen al meer gewend zijn geweest aan de nabijheid van mensen en zullen zich al meer in de dorpen gewaagd hebben. Zo domesticeerden de katten zichzelf en ontstond uit Felis sylvestris lybica uiteindelijk Felis sylvestris catus, de huiskat.